Jongerenparticipatie is geen crashdieet!
Door: Marjolein Weidema
Burger- en jongerenparticipatie. Het zijn echte buzz-woorden geworden. Gemeenten zijn verplicht om volwassenen maar ook kinderen en jongeren te raadplegen bij de ontwikkeling van beleid, maar helaas komt duurzame en betekenisvolle jongerenparticipatie nog niet echt van de grond. Jongerenparticipatie vraagt om een cultuuromslag. Je begint niet aan een sapkuur of crashdieet van een week, maar ontwikkelt de gewoonte om meer te gaan bewegen en gezonder te gaan eten. Zo zou het ook moeten zijn bij het betrekken van jongeren bij het maken van beleid.
Betekenisvolle jongerenparticipatie zorgt ervoor dat negatieve verwachtingen over de politiek en de samenleving bij jongeren verminderen, wat de kans vergroot dat ze vaker mee gaan doen. Participatie heeft een zichzelf versterkend effect. Toch ligt de belevingswereld van beleidsmakers en jongeren vaak ver uit elkaar. Beleidsmakers geven aan dat ze weinig gemotiveerde jongeren kunnen vinden en dat het proces van beleidsvorming te lang duurt om ze betrokken te houden. Met name kwetsbare jongeren denken dat politici niet luisteren naar hun mening en dat wat zij vinden toch niks verandert. Toch zijn er steeds meer beleidsmedewerkers bezig om jongeren bij het maken van beleid te betrekken. Ze zien in dat het verschil in perspectief dat de jongeren meebrengen juist het verschil kan maken. Beleid dat beter aansluit bij de behoeften van burgers en jongeren dat ook hun toekomstperspectieven verbeteren. Maar hoe betrek je jongeren? Hoe zorg je dat ze blijven komen? Hoe maak je het waardevol en betekenisvol? En hoe zorg je dat er continuïteit in zit, want de jongeren van nu zijn niet de jongeren van de toekomst.
“Het is belangrijk om naar plekken te gaan waar kinderen en jongeren zich al van nature bevinden. School, bijbaantjes en het sociale leven maakt dat jongeren nog weinig tijd over hebben voor andere dingen.”
Er moet nog veel meer gebruik gemaakt worden van de kennis en kunde in de wijk. Zowel in de wijk als op school vinden vaak veel activiteiten plaats, waar jongeren aan mee doen. Het is belangrijk om naar die plekken te gaan waar kinderen en jongeren hun tijd doorbrengen, zoals schoolpleinen, sportclubs en buurthuizen. Ook kunnen vakken als Maatschappijleer en burgerschap helpen, omdat die perfect aansluiten bij het onderwerp ‘meedenken met de gemeente’. Daarnaast is het belangrijk dat beleidsmakers samenwerken met professionals die de taal van de jongeren spreken. Professionals die weten hoe ze jongeren kunnen motiveren en stimuleren om zo tot een goed eindresultaat te komen.
Als laatste is het van belang om transparant te handelen en je kwetsbaar op te stellen: zeggen wat je doet, en doen wat je zegt. Vertel wat er met het advies dat jongeren geven is gedaan. Zo merken ze dat er naar ze geluisterd is en dat er moeite wordt gedaan. Leg uit waarom iets wel of niet gebeurt. Stel vragen als je het zelf ook even niet meer weet en laat de jongeren veel vragen stellen. Hoe willen ze betrokken worden? Wanneer? Bij welke onderdelen? Wat vinden ze leuk en wat vinden ze minder leuk? Wat verwachten ze van jou en wat verwacht jij van hen? Is er een vergoeding of is het vrijwillig? Een vergoeding kan ervoor zorgen dat jongeren een dagje minder gaan werken om met jou mee te denken.
“Draagvlak creëren voor jongerenparticipatie in de gehele maatschappij is niet alleen de verantwoordelijkheid van (jeugd)beleidsmakers.”
Het kinderrecht op participatie (artikel 12) en de plicht van de overheid om hieraan te voldoen bieden hopelijk ook een stok achter de deur om elk kind te betrekken bij de vorming van beleid. Beleid dat hen direct aangaat. Maar daarnaast gaat het vooral om het creëren van draagvlak voor jongerenparticipatie in de hele maatschappij. Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van (jeugd)beleidsmakers. Ook het sociale domein, de infrastructuur en veiligheid hebben te maken met jongeren. Daarnaast moeten kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met kinderrechten en politiek, zodat zij de mogelijkheid hebben om invloed te kunnen uitoefenen op hun omgeving en leren hoe ze dat kunnen doen.
Het gaat om een stukje democratisch burgerschap: bewustwording van het feit dat hun mening belangrijk is en dat er mensen naar ze luisteren. Niet omdat dit moet maar omdat het hoort. En zo komen we weer terug bij de regel dat betekenisvolle jongerenparticipatie een gewoonte moet worden en geen ‘moetje’ is. Een crashdieet zorgt voor een kort effect, terwijl het aannemen van een gewoonte om meer te sporten en gezonder te eten zorgt voor een leven lang verschil. Dit weten we al. Nu moet er alleen nog naar gehandeld worden.
Een deel van Marjolein haar blog is ook te lezen in het Handboek Jeugdparticipatie. Tako Rietveld, auteur van het boek, neemt je mee in de wereld van jeugdparticipatie. Hoe betrek je kinderen op een goede manier bij alles wat er in hun leven gebeurt? Jonge en oude deskundigen delen ter inspiratie hun tips en ervaringen, zo ook Marjolein. 100% van de opbrengst van het Handboek Jeugdparticipatie wordt gebruikt om de stem van de jeugd op meer plekken te laten horen. Het handboek is te bestellen via www.bol.com en de website www.jeudparticipatie.nl
Blog naar aanleiding van onze onderzoeken: ‘Politieke participatie van lager opgeleide jongeren.’ en ‘De attitudes, vaardigheden en behoeften van beleidsmakers ten opzichte van jongeren en jongerenparticipatie bij beleidsvorming.’