Het advies aan de gemeente is gegeven – En dan?

Door Maud Weerden – projectmedewerker Save the Children

Ga staan als…

Het is woensdag als ik onderweg ben naar Roermond voor een terugkoppelingsbijeenkomst. Drie maanden geleden was de slotbijeenkomst waarin de jongeren hun adviezen hebben gepresenteerd aan de gemeente nadat zij 10 weken lang hebben gewerkt aan hun advies tijdens Speaking Minds. De slotbijeenkomst was destijds een succes: de adviezen werden gepresenteerd aan de wethouder en beleidsmakers, de jongeren hebben hun stem laten horen en de gemeente liet zien dat zij de jongeren serieus nemen. En toch blijft bijna iedereen zitten als ik de jongeren aan het begin van de terugkoppelingsbijeenkomst (3 maanden later) de opdracht geef om te gaan staan ‘als je denkt dat de gemeente veel met jullie advies heeft gedaan’…

“Ik hoop dat onze mening gehoord wordt, meegenomen wordt en dat de gemeente iets gaat doen met het advies dat wij geven.” Waar jongeren bang voor zijn is dat de gemeente er niets mee doet en dat “we onze tijd verspild hebben”.

Participatie – verspilde tijd?

Even terug naar de eerste bijeenkomst van Speaking Minds. Ik vraag de jongeren wat hun hopes en fears zijn voor het project: “Ik hoop dat de mening van ons gehoord word en ook mee genomen wordt. Dat de gemeente iets gaat doen met het advies dat wij geven.” Waar jongeren bang voor zijn is dat de gemeente er niets mee doet en dat “we onze tijd verspild hebben”. Of: “ik ben bang dat de gemeente er niets van aantrekt”. Ik ben niet meer verrast als ik dit terug lees, want keer op keer komen deze reacties terug.

Het verbaast mij wel: hoe kan het dat zoveel jongeren het idee hebben dat er toch niet geluisterd gaat worden naar hun stem en dat hun mening er toch niet toe doet? Uit het onderzoek van Henn et al. (2005)[1] blijkt dat 82% van de jongeren niet het idee heeft dat ze invloed uit kunnen oefenen op de politiek. Daarnaast hoor ik soms van jongeren dat zij het idee hebben wel vaker een schoolproject doen om ‘tijd te vullen’. Een van de Speaking Minds jongeren vroeg mij in de eerste bijeenkomst zelfs wat ik van plan was te gaan doen met de adviezen. Haar ervaring met het geven van advies viel namelijk flink tegen: “Mijn idee werd overgenomen, maar de organisatie ging er vandoor met de credits”.

Wordt mijn mening echt serieus genomen?

Slotbijeenkomst Roermond – Jongeren geven advies aan de wethouder. Foto: Jeroen Kuit

Als we starten met Speaking Minds hebben veel jongeren dus nog een sceptische houding en het idee dat ze toch geen invloed uit kunnen oefenen. Gedurende het project zorgen wij dat jongeren zich er steeds meer van bewust van worden dat hun mening daadwerkelijk meetelt en dat zij het recht hebben om gehoord te worden. Bijvoorbeeld door te discussiëren, of doordat beleidsmakers een aantal bijeenkomsten aansluiten om met de jongeren in gesprek te gaan en zij echt willen weten wat de jongeren belangrijk vinden. Zo ervaren de jongeren telkens dat hun mening en stem serieus wordt genomen. Wanneer er tijdens een slotbijeenkomst een wethouder en beleidsmakers aanwezig zijn wordt het weer bevestigd: ‘ze luisteren écht naar ons’. Daarin is verwachtingsmanagement en transparantie ook belangrijk. Om te voorkomen dat jongeren aan het einde van het project teleurgesteld zijn, is het belangrijk dat zij goed weten hoe de gemeente werkt, hoe beleid wordt gemaakt is en in hoe zij daar invloed op uit kunnen oefenen in de praktijk. En ook wat de intenties zijn van de gemeente met adviezen.

Een terugkoppeling graag 

Het is zeker dat jongeren tijdens Speaking Minds steeds zelfverzekerder worden over hun advies. Maar als veel jongeren tijdens de warming-up van de terugkoppelingsbijeenkomst toch blijven zitten en dus denken dat de gemeente niet veel met hun adviezen heeft gedaan, blijkt dat veel jongeren toch nog steeds niet helemaal overtuigd zijn dat zij invloed uit kunnen oefenen.

Voor een succeservaring is daarom niet alleen het proces waarin jongeren zich steeds bewuster worden dat zij wel invloed kunnen hebben belangrijk. Het is belangrijk dat de gemeente laat weten dat zij met de adviezen aan de slag zijn gegaan.

Dus daar zijn we dan, 3 maanden later, met de terugkoppelingsbijeenkomst waarin de gemeente Roermond met de jongeren deelt wat er met hun adviezen is gedaan en wat de plannen verder zijn. Bij de werkvorm ‘ga staan als’ vroeg ik de beleidsmakers ook om mee te doen. De beleidsmakers zelf gaan staan bij de stelling; zij zijn namelijk aan de slag gegaan met elk advies. Eén concreet resultaat is dat de gemeente een website met duidelijke informatie voor jongeren gaat ontwikkelen, nadat de jongeren dit advies aan de gemeente hebben gegeven. De jongeren wordt ook gevraagd of zij nog mee willen denken over een passende naam.

Jongeren zijn ook kritisch

Aan het einde van de bijeenkomst vraag ik vervolgens of de jongeren vinden dat de gemeente meer heeft gedaan met hun adviezen dan zij van te voren dachten. Sommigen zijn kritisch en hadden het liefst nog meer gezien. Een aantal adviezen kosten meer tijd om uitgewerkt te worden, of sluiten aan bij al bestaande regelingen in de gemeente. In dat geval zijn de effecten van de adviezen minder zichtbaar, maar net zo waardevol en voor de gemeente een bevestiging dat het beleid aansluit bij wat jongeren belangrijk vinden. Ik ben toch altijd opgelucht om te horen als er ook gezegd wordt: ik had het niet verwacht, maar ze zijn écht aan de slag gegaan met ons advies. En als ik op de terugreis de evaluatiebriefjes lees wordt weer bevestigd hoe belangrijk een terugkoppeling en transparantie is:

• “Duidelijke terugkoppeling. Oprecht en eerlijk over de adviezen verteld.”
• “Positief dat er iets met de adviezen is gedaan.”
• “Ik vond het fijn om te horen dat de gemeente het serieus neemt.”

Zelf aan de slag?

Verwachtingsmanagement, transparantie en een terugkoppeling is voor mij als trainer vanzelfsprekend en is iets wat altijd zou moeten wanneer je jongeren om hun mening vraagt. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor betekenisvolle participatie! Een paar tips voor als je zelf aan slag gaat:

• Bied jongeren een project of opdracht aan die daadwerkelijk van betekenis is. Een opdracht in de praktijk, waar wat mee gedaan wordt.
• Zorg voor verwachtingsmanagement. Wat zijn de intenties? Wat is er mogelijk? Transparant zijn is belangrijk.
• Geef altijd een terugkoppeling. Wat is er met de resultaten gedaan?
• Bied de mogelijkheid voor jongeren om te reageren op de terugkoppeling. Kritisch zijn mag!

[1] Henn, M., Weinstein, M. & Forrest, S. (2005). Uninterested youth? Young people’s attitudes  towards party politics in Britain. Political Studies, 53, 556-578. doi:10.1111/j.14679248.2005.00544.x