Speaking Minds Lokaal – Hoe het Vista College in Heerlen blijvend betrokken is

In onze vierdelige serie over een Speaking Minds traject met een lokale trainer praten we met de gemeente Heerlen en Kerkrade, het Vista College en twee lokale trainers. Deze partijen hebben een Speaking Minds lokaal traject opgezet, om het project blijvend uit te voeren. Wat zijn de succesfactoren, knelpunten en uitkomsten? Met dit keer aan het het woord: Ank Palant, onderwijsmanager Zorg en Welzijn niveau 2 van het Vista College in Limburg.  

Wat was destijds vanuit het Vista College de behoefte om mee te doen met Speaking Minds

De behoefte kwam in de eerste instantie vanuit de gemeente Heerlen en Kerkrade en omdat Speaking Minds een samenwerking met een onderwijsinstelling vereist, kwamen ze bij ons terecht. Ik dacht na het eerste gesprek: dit moeten we doen, voor de bewustwording en ook voor het contact met je stakeholders.

Waarom hebben jullie ervoor gekozen om door te gaan met Speaking Minds lokaal?

Door het succes van het eerste Speaking Minds traject. We hadden twee verschillende groepen, één voor de gemeente Heerlen en één voor Kerkrade, met externe twee trainers vanuit het project. De 1^e groep studenten en beleidsmedewerkers vanuit de gemeenten waren allemaal ontzettend enthousiast over het project, dat we toen eigenlijk al dachten ‘dit moeten we voortzetten.’ Het interessante was ook dat je verschil zag tussen de twee groepen, terwijl ze beiden van het Vista College kwamen. De groep die het project uitvoerde voor de gemeente Heerlen hadden het financieel best goed en de groep van Kerkrade een stuk minder. De groepen gingen met elkaar in gesprek en tijdens de reguliere lessen namen ze hun bevindingen vanuit Speaking Minds mee. De studenten liepen allemaal stage op een basisschool of kinderdagverblijf en door Speaking Minds werden ze bewuster van het begrip armoede en de effecten hiervan onder kinderen. Ze kwamen terug met verhalen als: ‘dat ene kindje op mijn stage had weer geen brood mee naar school, hoe moet ik daarmee omgaan?’ Door Speaking Minds leverde het onderling gesprekken op die ze normaal niet hadden.

In het tweede Speaking Minds traject hebben de studenten onderzoek gedaan voor het Ministerie in Den Haag. Dat was voor de hen heel leerzaam. Ze gingen van student zijn naar onderzoeker van hun eigen omgeving en regio. Hierna zijn we gaan praten over een duurzaam Speaking Minds traject. De gemeente Heerlen en Kerkrade wilde hier beide mee doorgaan en ook binnen het Vista College was er een grote behoefte om Speaking Minds voort te zetten.

Borden die de studenten van Heerlen en Kerkrade hebben gemaakt ter ondersteuning van hun advies

Wat zijn de concrete stappen die jullie als Vista College hebben moeten ondernemen om Speaking Minds lokaal uit te voeren?

Wij hebben er als gemeenten voor gekozen om twee trainers lokaal op te laten leiden. Deze trainers zijn docent bij het Vista College en voor het project Speaking Minds lokale trainers. Als onderwijsinstelling moet je faciliteren in uren, want Speaking Minds is een intensief traject. De docenten hebben samen 0,2 fte aan uren gekregen om Speaking Minds uit te voeren en  werken nauw samen met beide gemeenten.

Wat is de meerwaarde voor studenten om voor het project te kiezen?

Ze worden een stuk zelfstandiger door het project en ze worden bewust van de wijk en cultuur waar ze zich in bevinden. Jongeren schrikken bijvoorbeeld elke keer opnieuw van het bezoek aan de voedselbank en kredietbank. Ze worden bewust van het feit dat in de wijken waar tachtig huizen staan, er gemiddeld twee gezinnen bij de voedselbank lopen of in de schuldhulpverlening zitten. Daarnaast krijgen studenten veel meer inzicht in de doelgroep waar zij mee gaan werken. De maatschappelijke insteek is groot, weten wat er in hun buurt afspeelt. Daarnaast is het natuurlijk best wel spannend en een hele ervaring om advies te geven aan de wethouder en de gemeente.

Wat zijn minimale vereisten vanuit een opleidingsinstituut om dit project te laten slagen?

Een schoolbestuur moet erachter staan. We hebben financiering gekregen om ons in te kopen in de verduurzaming, dat zijn best behoorlijke bedragen. Je hebt ook kartrekkers nodig op een afdeling en enthousiaste docenten die dit willen aanpakken. Voor het schoolbestuur was het stukje ‘participatie in de gemeente’ belangrijk. De jongeren zitten nu elke zes á acht weken met de wethouder. Dat zijn hele waardevolle contacten. Daarnaast speelt PR ook een rol, je kunt laten zien dat je maatschappelijk bezig bent als opleidingsinstituut, maar dat zijn allemaal nevenzaken. Vooral het één op één contact met wethouders en beleidsmakers is voor ons een grote meerwaarde.

Ook de nauwe samenwerking met de gemeente is essentieel. Daarnaast moet je voldoende ruimte inbouwen in je lessen. Speaking Minds bestaat uit een hele middag, hier wordt dus wekelijks 3 tot 4 uur voor uitgetrokken en bij een bezoek bij aan een lokale organisatie kan het nog weleens langer duren. Maar dat is goed, want als docent heb je hierdoor nog meer ruimte voor verdieping. Omdat we Speaking Minds lokaal uitvoeren met twee gemeenten zijn de bijeenkomsten gezamelijk met beide groepen. De uitwerking, het onderzoek en het vormen van de adviezen splitst zich, dan worden de groepen in tweëen gedeeld en gaat één groep voor Heerlen en de andere groep voor Kerkrade aan de slag.

“Bij het eerste Speaking Minds project zaten er een aantal studenten tussen die het financieel echt heel zwaar hadden en dat wisten wij gewoon niet. Dan wordt het door Speaking Minds wel makkelijker om het gesprek aan te gaan.”

Hoe heb jij de overgang van een Speaking Minds trainer naar een lokale trainer ervaren?

Dat verliep heel soepel, maar het project moet wél beginnen met een externe trainer. Je bent als docent namelijk geneigd om heel snel in je rol als onderwijzer terug te vallen, maar je bent op dat moment een trainer, geen docent. Dat is echt een wezelijk verschil. Tijdens het eerste Speaking Minds traject die je inkoopt met een externe trainer (vanuit Speaking Minds), vind ik het ook een voorwaarde dat je als docent gedurende het hele project meeloopt en betrokken bent, ook al ben je geen lokale trainer. Je ziet namelijk iets gebeurden met je doelgroep. Bij het eerste Speaking Minds project zaten er een aantal studenten tussen die het financieel echt heel zwaar hadden en dat wisten wij gewoon niet. Dan wordt het door Speaking Minds wel een stuk makkelijker om het gesprek aan te gaan. Je bent erbij als ze persoonlijke verhalen vertellen en daar kun je iets mee doen in je lessen.

Wat zijn vereisten voor een lokale trainer om Speaking Minds lokaal te laten slagen?

Hoe je het contact hebt met jongeren is heel belangrijk, je moet een bepaalde feeling met hen hebben. Daarnaast moet je jezelf kwetsbaar durven open stellen richting de groep. In het geval van een lokale trainer die ook docent is: Je moet Speaking Minds niet vanuit je rol als docent aanvliegen, maar vanuit je rol als trainer. Onze lokale trainer Ruud doet ook een stukje branding naar buiten toe, hij geeft de jongeren een podium buiten het klaslokaal en de trainingen. Dat is echt een meerwaarde.

Eén van de eerste adviezen was om een budgetcoach in te zetten. Die is er nu, hoe hebben jullie dit opgepakt?

De problematiek werd destijds al besproken in de regio, op hetzelfde moment dat de studenten het advies gaven vanuit Speaking Minds om een budgetcoach in te zetten, heeft VISTA dit via de studentbegeleiding geregeld. Mooi om te zien dat de bevindingen vanuit de organisatie proffesionals hetzelfde waren als die van de studenten. We hebben nu elke woensdag iemand op het Vista College waar jongeren terecht kunnen als het over geldzaken gaat. De agenda van diegene zit ook elke keer behoorlijk vol, je moet echt één of twee weken vooruit plannen om een afspraak te maken. We promoten deze budgetcoach op de website van het Vista College en de docenten melden dit ook in de mentorlessen.

“Speaking Minds heeft veel gespreksstof opgeleverd en het taboe over jongeren die te maken hebben met armoede hebben we op het Vista College een stukje kunnen doorbreken.”

Wat zijn hobbels waar jullie de afgelopen drie jaar tegenaan zijn gelopen met Speaking Minds? 

Wij hebben destijds een fusie gehad, dat heeft wel wat dingen vertraagd. Maargoed, dat is wel iets wat verder niets te maken had met Speaking Minds. Waar we concreet in het project tegenaanlopen is: hoe communiceer je met studenten en welk medium gebruik je hiervoor? Dat blijft moeilijk. Gebruik je een watsappgroep of iets anders? We hebben nu natuurlijk ook te maken met de AVG wetgeving, dat zijn dus wel uitdagingen. Voor nu communiceert de lokale trainer met de studenten via onze schoolmail, maar dat kan ook doordat wij docenten hebben die trainer zijn.

Wat zijn succesfactoren van Speaking Minds?

• De specifieke vraag wat van toepassing is op de gemeente is waardevol
• Met Speaking Minds ga je uit het schoolgebouw. De gemeente stelt het gemeentehuis of wijkpunt open om het project uit te voeren en daardoor verandert het gedrag van de studenten. Ze worden volwassener.
• De mening van de studenten die er toe doet, dat ze serieus worden genomen door de gemeente en wethouder. Dat doet iets met hun zelfvertrouwen op een positieve manier.

Door Speaking Minds is de bewustwording op het Vista College veel groter geworden. In onze regio is veel armoede, we staan in de top 3 van Limburg. Speaking Minds heeft veel gespreksstof opgeleverd en het taboe over jongeren die te maken hebben met armoede hebben we ook een stukje kunnen doorbreken.

Speaking Minds is een tijdsinvestering, maar je krijgt er veel voor terug. Ik kreeg er destijds uren voor, maar het is ook vanuit mijn eigen intrensieke motivatie dat ik het project zo belangrijk vond, waardoor ik hier veel van mijn eigen tijd instak. De motivatie begon tijdens het eerste traject, toen we naar de kredietbank gingen. De belangstelling die studenten krijgen voor de wereld om hen heen, de gesprekken die eruit voort vloeien. Dat heeft mij destijds geraakt en gemotiveerd om hiermee door te gaan. Ik heb geen enkele student in de afgelopen drie jaar gezien die het project helemaal niets vond. Daarnaast is geld gewoon niet vanzelfspreken voor iedereen. We hebben studenten die in de winter met slippers naar school komen en de bewustwording en het bespreekbaar maken van het onderwerp is zo ontzettend belangrijk. In deze regio speelt armoede en werkeloosheid nog steeds een grote rol. Daarom vinden wij het als opleidingsinstituut belangrijk om Speaking Minds elk jaar opnieuw uit te voeren.

OPROEP VOOR GEMEENTEN

Bent u nadat u dit bericht heeft gelezen heeft geïnteresseerd geraakt in Speaking Minds? Neem dan contact op met Karin van Nuland, armoede- en schuldenadviseur van Stimulansz of met Marjolein Weidema, senior projectmedewerker van Speaking Minds bij Save the Children via [email protected]. Zij vertellen u graag meer over het project en bekijken samen met u wat de mogelijkheden zijn om Speaking Minds in uw gemeente uit te voeren.